İspanya’da İslam’ın İzleri
Bâb-ı Âlem olarak düzenlediğimiz aylık seminerler kapsamında bu ay İstanbul Üniversitesi öğrencisi Ürdünlü İlyas Alsharefeen’den “İspanya’daki Müslümanların Kültür Tarihi” konulu semineri dinledik. 22 Aralık Cumartesi gerçekleştirilen programın notlarına sitemizden ulaşabilirsiniz.
Müslümanlar ispanyayı ne zaman fethediyor ve nasıl?
Müslümanlar ilk başta İspanya’ya geçtikleri zaman akilanın yardım talebi üzere o zamanda afrikanın valisi (Musa) tarik bin Ziyad komutasında ordu gönderiyor ama bu ordunun amacı ilk başta akilaya yardım etmekti.
Akila kimdir?
Akila o dönemde babası Rodrigo öldükten sonra tahta geçmesi gerekiyordu, yalnız witiza diye biri müsaade etmiyor ve kendini kral ilan ediyor.
Akila hakkını almak için müslümanlardan yardım talebi ediyor.
Tarık bin ziyadın ordusu witizayı yeniyor ama bakıyor ki durum zaten karışık, iber yarım adasını fethetmek kolay olacak ve bu şekilde iber yarım adasını fethetmeye başlıyor, 711 yılında visigodlar yıkılıyor ve 716 yılında iber yarım adasının (ispanya) tamamını ele geçiriyor.
İspanya’ya fethettikten sonra al-andalus adı veriliyor, andalus da bandalus kelimesinden geliyor, bandal diyari anlamına geliyor, kelimenin başındaki b harfini kaldırıyorlar ve iber yarım adasının yeni adı al-andalus oldu.
Daha sonra abbasiler Emevileri yok eder ve bir tek kişi sağ kalır o da Abdurrahman I.
Abdurrahman ne yapıyor?Abdurrahman afrikada annesinin ailesine sığınıyor ve onlardan destek ister, bu şekilde abbasileri Andalustan çıkarıyor ve andalusun yeni devri başlıyor.
Abdurrahman ilk başta kendini emir olarak ilan ediyor, nedeni ise Abbasi hilafetine karşı gelmemek için ama teorik olarak mustekil bir hüküm sürdürüyor.
929 yılında ispanyada hilafet tekrar ilan ediliyor ve Emeviler tekrar orada hüküm sürdürüyorlar.
Müslümanlar nelere etkisi oldu?
Müslümanlar o dönemde yahudilerle, Hristiyanlarla aynı yerde yaşamayı becerdiler sebebi ise o dönemin müslümanların adil bir hüküm sürdürdüklerinden kaynaklanıyor.
O dönemin zengin ve önemli kişilikleri müslümanlara özenmeye başladılar, gerek kıyafet konusunda gerek yeme içmede,öyleki Arapça bile öğrendiler daha sonra İslamiyeti kabul ettiler.
Müslümanları dile de yetkisi olmuştur, hatta bazı Arapça sözcükler İspanyolcada olduğu gibi kullanılmaya devam ediyor, örneğin : camisa=gömlek, aceite=yağ, aceitunas=zeytin, mezquita=mescit, azúcar =şeker, alcázar = saray vb.
Edebiyata etkisi:
Orta Çağda Müslümanların edebiyata da etkisi oldu ve o dönemin şairleri çok iyi edebiyatıçı olduklarını göstermek için şiirlerini Arapça ile bitiriyorlardı, o Arapça ile biten mısralara “jarcha” adı verilirdi.
Ayrıca, Müslümanların o dönemde kurduğu bir okul var adı ise “la escuela de los traductores” = çevirmenler okulu, Toledoda kuruldu, bu okulda Müslüman, Hristiyan ve Yahudi bilim adamları beraber çok önemli çalışmalar gerçekleştirdi.
Astronomi, matematik, kimya, tıp ve coğrafyada önemli çalışmalar yapan kişilikler:
Cabir ibni hayyan: kimyacı, kimyada çok önemli katkıları oldu.
Mecriti:astronomi biliminde çok katkısı oldu ve yıldızların hareketini detaylı bir şekilde inceledi ve yeni keşifler yaptı.
Ebu el Kasım el zahravi: tıpçı, o dönemin en önemli cerrahisi.
İbni hazim : dünyanın yuvarlak olduğunu iddia etti.
Hakan II o dönemin en büyük ve en önemli kütüphanesini kurdu, farklı dillerde kitap içeriyordu bir de bir çok alime ve edebiyatıçıya destekçi oldu.
Alandalusun başkenti Córdobaydı daha sonra Hisham II devletin başında olmadığı için Alandalus yıkıldı ve debletçiklere ayrıldı her devletçikte bir yönetici vardı, bu şekilde Hristiyanlar bunu fırsat bilip Müslümanlara değişik işkenceler uygulayarak ispanyadan kovdular ve bütün eserlerini imha ettiler.
Alandalusta en önemli şehirler:
1-Toledo
2- Córdoba
3- Málaga
4-Zaragoza
5-sevilla
Önemli eserlerden biri de kral Süleymannın büyük ve küçük anahtarları doğadan ve gezegenlerden enerji nasıl elde edilir…