Blog

Bangladeş'te Seyyar Satıcılık

14 Aralık 2011 by admin in Blog, Genel

‘Ne alırsanız 20 Taka’(Bangladeş parası) ya da “İstediğiniz her şey burada” , “En iyiler burada”, “En ucuz ürünler burada” , gibi sesler sürekli duyulur Dakka sokaklarında. Yaklaşık 17 milyon nüfuslu Dakka, Bangladeş’in başkenti. Seyyar satıcılık, Dakka şehrinde görülen en yaygın mesleklerden biri. Dünyanın en yoğun nüfuslu şehirlerinden biri olan Dakka da milyonlarca insan ekonomik zorluk çekmektedir. Bu insanların son gidecekleri nokta ise seyyar satıcılıktır.
Güneydoğu Asya’da olan Bangladeş 155 milyon nüfusu barındırmaktadır. Bu nüfusun yaklaşık %70’i köylerde yaşamaktadır. Ülkede sanayileşme ile birlikte daha iyi bir hayat hayal edilerek köyden şehre göç başlamıştır.  Ama şehir bu akın akın gelen nüfusu istihdam edememiştir. Bu insanların çoğu seyyar satıcılık yaparak ya da istasyonlar da, iskeleler de, otobüslerde ucuz mallar satarak hayatlarını sürdürmeye çalışmıştır. Bu durum zaman geçtikçe kalıcı bir hal almaya başlamış bundan dolayı seyyar satıcılarla esnaflar arasında çıkar/rekabet çatışması boy göstermiştir.  Günümüzde bile bu kavgalar devam etmektedir. Son zamanlarda seyyar satıcıların örgütlenmesi söz konusudur. Seyyar satıcılar örgütlenerek istasyonlar, iskeleler hatta bazı sokaklardaki kaldırımların belli kısımlarını işgal ederek satıcılık yapmaktadır. Bu da yeni bir çatışmaya yol açmıştır: Polis-seyyar satıcı çatışması. Hükümet hem trafik hem de şehir düzeni için seyyar satıcıları bazı bölgelerden kaldırmaya çalıştı. Ancak hükümet, seyyar satıcıların ve ailelerinin ekonomik durumunu göz önüne alınca bundan vazgeçmek zorunda kalmıştır. Ayrıca, hükümetin bu girişimde bulunduğu zamanlarda komünist partiler,  muhalefet partileri ve bazı sivil toplum kuruluşları da seyyar satıcılara destek olmuştur.
Dakka’da olan seyyar satıcıların tam sayısını söylemek oldukça zor. Ama bazı kaynaklara göre yaklaşık 290,000 kişi seyyar satıcılık yaparak hayatlarını sürdürmeye çalışıyor. Bunların toplam ticaretinin de 2,4 milyar dolar olduğu söyleniyor. Seyyar satıcılığın sadece satıcı için değil alıcı için de çok yararlı olduğu düşünülüyor. Köyden şehre göç eden milyonlarca kişi AVM’lere gidip alamayacağı malları bu küçük dükkânlardan alabiliyor. Özellikle Ramazan ve Kurban Bayram zamanları seyyar satıcıların en çok kazanç elde ettiği zamanlardır. Gelir düzeyi düşük olan insanlar bayram alışverişlerinde bu küçük dükkânları tercih ediyorlar ve mutlu bir bayram geçiriyorlar. Ramazan iftarlarında en çok tercih edilen de iftarlıkları satan seyyar satıcılardır. İftar zamanında her mahallenin her sokağında iftarlık satan çok sayıda seyyar satıcıya rastlamak mümkün.
Her bir seyyar satıcı birbirinden farklı, çekici ve ucuz mallar sergilemektedir. Bu satıcıların sattığı ürünler bölgelere göre değişebiliyor. Mesela Dakka Üniversitesi’nin etrafındaki seyyar satıcıların çoğu kitap satıyor. Ayrıca çiçek ve butik malzemeler satanların sayısı da az değil. Camii çıkışında bulunan satıcılar tesbih, takke, misvak, atar (güzel koku) v.b. satıyorlar. Hastane önlerinde meyve satanlar ziyaretçilerin işini biraz daha kolaylaştırıyor. Dakka Shador Ghat İskelede bulun seyyar satıcılar küçük teknelerle ananas, muz, su, mango, atıştırmalık satıyorlar. Bu seyyar satıcılar bazen sevinçle karşılanırken bazen de kovuluyorlar.
Son zamanlarda seyyar satıcıların sayısı bir artış göstermektedir. Bu artı, insanların kaldırımları, istasyonları ve iskeleleri rahatlıkla kullanamamasına sebep olmuştur. Ayrıca şehrin düzenin, güzelliğin bozulmasına ve trafiğin artmasına da seyyar satıcılar neden olmaktadır. 2010 Kasım’dan itibaren hükümet seyyar satıcılara karşı bir yasal düzenleme getirdi. Bu yasada sokak ve kaldırımlarda seyyar satıcılık yasaklandı. Ama, bir alternatif sunulması çözümsüzlüğü de beraberinde getirmiştir. Hükümet yüz binlerce insan bu meslekten uzaklaştırmadan önce uzun vadeli bir plan yapmalı ve onları tatmin edeek alternatifler sunmalı.
Mohammad Monowar Hossain | BANGLADEŞ, Sosyoloji Bölümü Öğrencisi